|
|
|
|
|
Ferry van Eeuwen
|
|
Radio Officier Enkele vroeger gebruikte namen waren Marconist, Telegrafist, Draad of Sparks (Vonkenboer!). De eerste telegrafisten in vooral Engeland waren een zeer hechte groep. Het verschijnsel 'radio' was immers nog maar net ontdekt en een raadselachtig verschijnsel. De aanklevende mystiek van dit verschijnsel was dan ook groot. Binnen de groep van eerste telegrafisten sprak men elkaar als 'Old Man' aan, zoiets als het familiaire 'ouwe jongen'. De enige groep die deze term nog steeds gebruiken zijn de radiozendamateurs. De afkorting OM wordt nog steeds in het morse-verkeer als groet gebruikt, b.v. GM OM (good morning old man). Iedere telegrafist was trots op zijn vak en de bijbehorende gloednieuwe techniek. Het heeft nog lang geduurd voordat dit aureool van geheimzinnigheid, het 'door de ether', zoals dat toen genoemd werd, overbruggen van grote afstanden met de snelheid van het licht, vervaagde. Nu is het allemaal vanzelfsprekend geworden. Hoewel ik precies weet hoe het werkt, vind ik het zelf bijvoorbeeld nog steeds een verwonderlijke zaak dat we moeiteloos kleuren TV beelden in onze huiskamers binnengebracht krijgen, allemaal door diezelfde 'ether'.
Deze foto is genomen vlak voor mijn vertrek van de Wilhelminakade in Rotterdam met de Sibajak op 30 augustus 1954. Het was mijn allereerste reis en het grote avontuur ging beginnen. Ik was 3e Radio Officier en sta rechts op de foto. De chef was Jan Nesselaar en staat links, terwijl de tweede R/O Piet Pols in het midden is te zien . De schepen waarop ik van 1954 - 1963 heb gevaren zijn compleet met gedetailleerde informatie te vinden op mijn Marine-pagina.
Sssst... Nu even niet. Hij ontvangt net de voetbaluitslagen! Zelf heb ik ooit - van 1952 t/m 1954 - op de opleidingsschool van Radio Holland te Rotterdam gezeten. Het eerste jaar in het noodpand, een ex-bananenloods met muren van een meter dik, bij de Rijnhaven en vlak bij de Holland America LIne. Het pand aan de Boompjes was gedurende de eerste oorlogsdagen door onze Duitse 'vrienden' aan puin gegooid. Het tweede jaar in het nieuwe pand aan de Eekhoutstraat bij, Waalhaven-Noordzijde. Voorlopig in de kantine, want men had vergeten een school te plannen in het nieuwe gebouw..... De bouwvorderingen konden wij vanuit dezelfde kantine op de voet volgen. Wij deden toen examen aan de Scheveningseweg 6, een rustiek Haags herenpand. Zelf heb ik daar van mei 1970 t/m december 1978 nog examens afgenomen als examinator in het vak Radiotechniek voor zowel het eerste als het tweede klasse certificaat als Radiotelegrafist. Het was in het begin een raar gevoel om de rollen in dat zweethok nu omgedraaid te zien. Van januari 1979 t/m september 1984 was ik aangesteld als Rijksgecommitteerde voor het vak Radiotechniek bij de examens van het Hoger Nautische Onderwijs, afdeling Radiocommunicatie. Al met al dus bijna 14 jaar. Ik heb dit werk altijd met veel plezier gedaan en het was in feitje een dagje 'uit'. Van hogerhand van Radio Holland werd een paar maal druk op mij uitgeoefend om 'soepel' te zijn omdat er dan weer eens een grote schaarste aan telegrafisten was. Ik heb altijd categorisch geweigerd om aan dit soort praktijken mee te werken.
"De fraaie hooge zaal van de R.H. School te Rotterdam." Tekst stond onder deze foto in een artikel "Een bezoek aan de opleidingsscholen van Radio-Holland" in het maandelijkse orgaan nr 193 van januari 1939 van de Vereeniging van Radiotelegrafisten ter Koopvaardij en bij de Luchtvaart (V.R.K.).
Het vooroorlogse pand van Radio Holland aan de Boompjes te Rotterdam. Het pand werd gedurende eerste oorlogsdagen door de Duitse bombardementen met de grond gelijk gemaakt. Hieronder laat ik de omslag zien van een wervende brochure van Radio Holland BV, de firma in Nederland die alle marconisten etc. in dienst had en deze verhuurde aan de verschillende rederijen, inclusief de radio- en dikwijls ook de navigatieapparatuur (radars, peilers, echoloden, satellietcommunicatiesystemen etc.). De radio- en navigatieapparatuur waren dan eigendom van Radio Holland BV en werd verhuurd, inclusief huur- en onderhoudscontract. Het repareren, (preventief) onderhoud en in optimale conditie houden was de taak van de Radio Officier. Voor mij persoonlijk vond ik dat het interessantste aspect van het vak en vormde dikwijls een uitdaging. Radio Holland BV werd in 1916 en in het midden van de Eerste Wereldoorlog opgericht door alle Nederlandse scheepvaartmaatschappijen, ook wel rederijen genaamd. De noodzaak hiertoe volgende uit de door de overheid gevoerde neutraliteitspolitiek, men moest onafhankelijk worden van het buitenland op dit gebied. Men was dat toen nog niet. De kern-business van rederijen, ook toen, was het vervoeren van lading en van radio had men geen verstand en wilde men dat - terecht - ook niet hebben. Daarom werden de krachten gebundeld en een onderneming opgezet die hun die zorg uit handen zou nemen: Het installeren, opereren en in werkende staat houden van in eerste instantie alleen nog radioappatuur, alsmede het leveren van goed opgeleid bediende personeel. Vanuit die filosofie werden eigen opleidingsscholen opgericht en bijna tot het eind van het vak in stand gehouden. Na de omslag volgt een groot deel van de tekst in de brochure.
De funktie van "Radio-Officier ter Koopvaardij" De Radio-Officier is in eerste instantie aan boord voor de beveiliging van mensenlevens op zee, hetgeen internationaal is vastgelegd. Het is zijn taak om gedurende zijn wachten uit te luisteren naar nood-, spoed- en veiligheidsberichten. Hij ontvangt en verzendt de telegrammen betreffende vaarorders, lading en reisroutes en assisteert hiermee de kapitein, om het schip zo ekonomisch mogelijk te laten varen. Hij bekleedt een belangrijke en onmisbare funktie aan boord, want hij is de schakel in de radioverbindingen met de vaste wal en andere schepen. Zijn opleiding is erop gericht hem volledig vertrouwd te maken met de theoretische en praktische kennis van zenders, ontvangers, radars, satellietcommunicatie, echoloden, radiopeiltoestellen en andere elektronische navigatie-apparatuur, alsmede het elektronische deel van de automatische bewakingsapparatuur met computers en microprocessors in de machinekamer, zodat hij al deze installaties, aan hem toevertrouwd, in goed werkende staat kan houden. Dit betekent dat hij op zijn terrein een expert moet zijn en niet alleen een Radio-Officier die het morse alfabet beheerst. Bovendien bestaat de mogelijkheid om door voortgezette studie, in een hogere rang te worden benoemd. Voor de dienst aan boord van de lijndienstschepen, zeesleepboten en tankers, geniet de Radio-Officier extra bijslagen. De zekerheid van de voorzieningen van "de oude dag", vormt een belangrijk punt bij de beroepskeuze. Het is daarom van belang te weten, dat de Radio-Officier wordt opgenomen in het Bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij. Hiermee wordt een goed pensioen bij het bereiken van de 60-jarige leeftijd gegarandeerd. Wordt het dienstverband eerder verbroken, dan wordt een uitgesteld pensioen vastgelegd. Op alle zeevarenden zijn de bepalingen van de Wet op de Arbeidsongeschiktheid (WAO) van toepassing. In deze wet wordt de betaling van de gage tijdens ziekte en ongeval geregeld. Verlof regeling Behalve het minimum van 25 werkdagen periodiek verlof per jaar, wordt hem tijdens de reis voor elke zaterdag en zondag buiten Nederland doorgebracht een werkdag verlof toegekend, zodat per jaar ruim vier maanden verlof wordt verkregen. Gedurende dit verlof ontvangt hij zijn gage terwijl bovendien voedinggeld wordt uitbetaald. Dienst aan boord De normale arbeidsduur aan boord bedraagt 8 uur per dag, met uitzondering van de zaterdagen en zondagen in buitenlandse havens, wanneer als regel slechts weinig werkzaamheden behoeven te worden verricht. Tijdens het binnenliggen in buitenlandse havens zal de Radio-Officier zich bezighouden met o.a. onderhoudswerkzaamheden aan de hem toevertrouwde apparatuur alsmede met het verrichten van administratie en de ontvangst van nieuwsberichten en telegrammen. Door zijn dienstverband met Radio-Holland is de Radio-Officier niet aan een bepaalde scheepvaartmaatschappij gebonden, maar komt hij steeds weer op andere lijnen te varen, waardoor hij in staat is vele landen en steden met uiteenlopende bezienswaardigheden te bezoeken. Naast de aantrekkelijkheid van het beroep Radio-Officier is deze wisseling van rederijen en te bevaren routes een niet te verwaarlozen faktor.
De opleiding (H.B.O.) Alvorens te kunnen aanmonsteren als Radio-Officier ter Koopvaardij moet men in het bezit zijn van het Algemeen Certificaat van Bekwaamheid als Radio-Officier en de Nederlandse nationaliteit hebben. A. De studie voor het Algemeen Certificaat sluit aan op le het diploma HAVO 5 met wis- en natuurkunde 2e het diploma MTS met wis- en natuurkunde (eventueel zonder praktijkjaar) 3e een gelijkwaardig diploma B. Bezitters van een diploma MAVO-4 met wis- en natuurkunde kunnen toegelaten worden tot een zogenaamd voorbereidend jaar, zodat de opleiding dan 3 jaar duurt. De opleiding voor het Algemeen Certificaat kan gevolgd worden op de Radio-Holland school te Amsterdam alsmede op de Hogere Zeevaartscholen te Amsterdam, Rotterdam of Vlissingen. Het te betalen schoolgeld aan de genoemde zeevaartscholen varieert volgens rijksregeling en is afhankelijk van inkomen ouders. Het schoolgeld voor de Radio-Holland school bedraagt f 300 per jaar. Tijdens de opleiding voor het Certificaat wordt in elk geval uitstel gegeven van opkomst in werkelijke dienst bij de land-, lucht- of zeemacht. Zij die het beroep Radio-Officier hebben gekozen bij de Nederlandse koopvaardij, zullen als regel vrijgesteld worden van militaire dienst. Gedurende de schoolopleiding maken de leerlingen een reis met het zeegaande instruktieschip "Prinses Margriet", van het Koninklijk Onderwijsfonds voor de Scheepvaart. Aan boord van dit schip bevindt zich de modernste radiokommunikatie- en elektronische navigatie-apparatuur. Na het behalen van het Certificaat volgen alle Radio-Officieren die bij Radio-Holland in dienst treden, nog een kursus praktische scholing van drie maanden. Gedurende deze "praktijkkursus" ontvangt de adspirant Radio-Officier van Radio-Holland een toelage alsmede een tegemoetkoming voor kosten inwoning. Vervolgens vindt de aanstelling plaats als Radio-Officier. Studie en walplaatsingen Buiten de normale werkzaamheden om, heeft de Radio-Officier aan boord voldoende vrije tijd om zich aan zijn liefhebberijen te wijden of om te studeren. Teneinde zijn vakkennis op peil te houden of te vergroten door zelfstudie zijn er verschillende mogelijkheden, zoals het volgen van schriftelijke kursussen. Aanvullende diploma's zijn van belang, omdat vakante walposities bij Radio-Holland bij voorkeur worden bezet door Radio-Officieren. In het algemeen zullen aanstellingen in walfunkties plaatsvinden als de Radio-Officier 27 jaar of ouder is. De praktijk heeft geleerd dat een ruime vaartijd bij verschillende rederijen en op afwisselende routes, stimulerend werkt op de karaktervorming, wat mede een belangrijk punt vormt bij de keuze voor walplaatsingen. Hiermee wordt tevens bereikt, dat een groot wederzijds begrip bestaat tussen varend- en walpersoneel van onze Maatschappij. De geschiktheid voor het beroep Radio-Officier Op de voorgaande bladzijden hebben wij ons beziggehouden met voorlichting over het beroep Radio-Officier. Indien je besloten hebt dit beroep te kiezen, dan dient te worden nagegaan of je hiervoor geschikt bent. De eisen van de vooropleiding zijn reeds genoemd. Blijft over de leeftijd en lichamelijke geschiktheid. De leeftijd voor toelating op de opleidingsschool ligt bij voorkeur tussen de 16 en 21 jaar. Het is vanzelfsprekend dat een Radio-Officier een goede gezondheid moet hebben en een goed gehoor is een eerste vereiste. Het gezichtsvermogen komt op de tweede plaats, maar je mag niet kleurenblind zijn. Een bril is in het algemeen toegestaan. Alvorens te worden toegelaten tot de opleidingsscholen, dient een lichamelijke keuring volgens de wet te geschieden door de bedrijfsarts van Radio-Holland B.V., dit in verband met de latere sollicitatie. Men gelieve met hem telefonisch een afspraak te maken: W. H. F. Klokke, arts, Geldersekade 57, Amsterdam, tel. 020 - 24 91 96 tussen 2 - 4 uur n.m. De keuringskosten zijn voor rekening van gegadigde en dienen kontant te worden voldaan bij de keuring.
Wat is nu Radio-Holland B.V. Radio-Holland BV. is een Nederlandse partikuliere maatschappij met een gespecialiseerd werkterrein, dat zich uitstrekt op het gebied van elektronische kommunikatie-, navigatie-, en automatische bewakingsapparatuur aan boord van alle typen zeegaande schepen, binnenvaartschepen, booreilanden en bovendien op het gebied van mobilofoonnetten en personen- alarmeringssystemen op het land. Omdat de eerste toepassingen van de radio bij de scheepvaart plaatsvonden, is het niet verwonderlijk dat Radio-Holland bij haar oprichting in 1916 door Nederlandse rederijen zich alleen op de scheepvaart toelegde en voornamelijk de verkoop en service van radio-apparatuur verzorgde. Daar de bediening van de radio-installatie aan boord uitsluitend mag gebeuren doordaartoe bevoegde personen, besloot Radio-Holland ook de opleiding van het bedienend personeel (toen nog marconisten geheten), zelf ter hand te nemen. Met betrekking tot de grote handelsvaart is deze situatie nog steeds ongewijzigd. Radio-Holland heeft ongeveer 450 Radio-Officieren in dienst die hun opleiding hebben gevolgd op de eigen school te Amsterdam, of op één der Hogere Zeevaart- scholen.
RADIO HOLLAND BV _____________________________________________________________________ HOOFDKANTOOR 1069 CC Amsterdam Jan Rebelstraat 20, tel. (020)10 19 72. ______________________________________________________________________ SERVICE-STATIONS IN NEDERLAND 9936 GZ Delfzijl Zijlvest 12, tel. (05960)1 35 91. 1781 BL Den Helder Binnenhaven 52, tel. (02230)1 20 98. 8861 XR Harlingen Zeeweg 7, tel. (05178)5520 3087 AB Rotterdam Eekhoutstraat 2, tel. (010) 29 1088. 2583CM Scheveningen Dr. Lelykade 68-70, tel. (070) 55 6535. 4382 LE Vlissingen Dr. Stavermanstraat 61-63, tel. (01184)1 7620. 1976 CC IJmuiden Trawlerkade 98, tel. (02550)1 9040. ______________________________________________________________________ SERVICE-STATIONS IN HET BUITENLAND Aruba Radio-Holland Aruba NV. San Nicolas, Lagoweg 36, tel. 66 34. Bonaire Radio-Holland Caribbean N.V. Kralendijk, Breedestraat 1, tel. 87 83. Curaçao Radio-Holland Carribbean N.V. Parera, Pletterijweg, tel. 1 25 77. St. Maarten Radio-Holland Caribbean N.V. Philipsburg, Grounddove Road 19, tel. 25 89 Suriname Surtel-Radio-Holland B.V., Paramaribo, Grote Hof straat 3, tel. 7 21 18. Venezuela Equipex Radio-Holland S.A., Maracaibo, Apartado 1192, tel. 731 81. Singapore Radio-Holland B.V. Hagemeyer Annexe Block, 900 Dunearn Road, Bukit Timah, tel. 6731 44. ______________________________________________________________________ OPLEIDINGSSCHOOL 1017 EV Amsterdam Keizersgracht 688, tel. (020) 23 6115.
Een bekend boekje. Lesmateriaal bij het vak 'seinen'. Het vak 'seinen' leek mij in het begin eenvoudiger dan 'opnemen', maar later in de opleiding kreeg ik daar toch andere ideeën over. Eigenlijk vond ik de radiotechniek als vak interessanter. Ik ben later nog 14 jaar examinator voor het vak Techniek geweest. In het begin nog op het bekende adres Scheveningse weg 6 maar ik ooit zelf had zitten zweten.... Een vreemde gewaarwording om dan de rollen omgedraaid te zien! De examens vonden later plaats in het gebouw boven het Haagse Centraal Station. Nog later, toen de HBO-structuur ontstond, namen we als examinatoren de examens af op de scholen in Amsterdam, Rotterdam en Vlissingen. Eigenlijk vond ik dat veel leuker dan het wat statische 'gedoe' op de vaste locaties. Voor mij was het altijd een dagje 'uit'
|
