Digitale radiomode MT63

door Ferry, PA0EEU

Dit verhaal verscheen in het PI4GAZ RTTY-bulletin van 20 febr 2000

Een verhaaltje over de digitale radio mode MT63

Na PSK31 wint op het ogenblik de vrij nieuwe digitale communicatie mode M(ulti)T(one)63 aan populariteit. MT63 is ontwikkeld door Pawel Jalocha SP9VCR die ook aan de wieg stond van PSK31. De verdienste van Peter Martinez G3PLX was dat hij voor vele amateurs bereikbaar maakte door een voortreffelijk programma te schrijven dat via de geluidskaart kon werken. Tot dat moment was er alleen software beschikbaar voor PSK31 via de Motorola experimenteer DSP-board 56002EVM. De verdienste van de Italiaanse amateur Nino Po IZ8BLY is dat hij op zijn beurt nu een programma schreef op basis van de geluidskaart in de PC als interface tussen zend/ontvanger en de MT63 software.

MT63 is een geavanceerd HF modem dat gebruik maakt van de DSP-techniek. Het is bedoeld voor amateurs als een conversatie mode, zoals RTTY. Het modem zendt 64 tonen (niet 63 dus!) uit in een bandbreedte van 1 KHz. Het audiobereik van deze tonen loopt van 500 tot 1500 Hz. Er wordt gebruik gemaakt van differentiële bipolaire fase modulatie om een informatie van 10 bit/s te coderen op elke toon.

Dit plaatje is ontleend aan de web site van ZL1BPU. De verschillende componenten van het MT63 signaal zijn hier goed op te zien.

Zonder te veel in details te vervallen wordt nog opgemerkt dat er gebruik gemaakt wordt van "interleaving" om zo het signaal robuust te maken tegen zowel pulse als selectieve frequentieruis. Ook van selectieve fading, die goed te zien is als het optreedt op de waterval presentatie op het scherm, heeft het MT63 heel weinig last.

Het systeem werkt met Forward Error Correction, zoals AMTOR. De software kan door de extra informatie die met elk karakter wordt meegezonden bepalen welk karakter het precies betreft, zelfs als dit karakter voor 25 procent verminkt is. Nogmaals, MT63 ontleent vooral zijn kracht als er communicatie moet plaatsvinden onder extreem moeilijke omstandigheden (zwakke signalen met veel QSB en QRM). Onder goede omstandigheden is het eigenlijk veel slimmer PSK31 te gebruiken omdat de benodigde bandbreedte vele malen kleiner is (31 Hz versus 1 KHz).

Een nog storingsvastere mode kan in het programma gekozen worden, dat 2 in plaats van van 1 KHz bandbreedte vraagt. Ook de "interleaving" kan naar behoefte op kort of lang ingesteld worden. De maximum te bereiken snelheid is 100 woorden/minuut. In ieder geval veel meer dan wij kunnen aan typen meestal. Het MT63-signaal klinkt wat vreemd, het lijkt nog het meest op een soort bulderende, sterk variërende storm.

Er wordt bericht dat het systeem beter werkt onder slechte omstandigheden dan PACTOR II en zelfs Clover. Bij goede omstandigheden komen de voordelen van het programma niet zo naar voren. Maar bij veel storing, QSB en "burst noise" (b.v. storing door bliksem) is het op zijn best. Zelfs door "jamming" laat het zich niet van de wijs brengen. De enige frequentie die ik momenteel ken is 14347 MHz, dus tegen het eind van de band. Vooral veel Oost-Europeanen zijn daar te horen. In de vroege ochtenduurtjes schijnt b.v. VK2DSG op die frequentie veel QRV te zijn.

Al met al een mode die technisch best complex te noemen is, maar zeker de moeite waard is om door ons amateurs aan de tand gevoeld te worden, zeker gezien de voordelen die het biedt onder bijzondere omstandigheden. Neem de proef op de som, het programma heeft vele interessante dingetjes en ga naar de website van Nino om het programma MT63 setup.exe (626 Kb) te downloaden:(freeware) http://iz8bly.sysonline.it or http://www.navymars.org/central/reg4/al/MT63.htm

De website van Nino/IZ8BLY, die eerder het Hellschreiber-programma voor de geluidskaart schreef is http://ninopo.freeweb.org

Bekende frequenties waar deze mode wordt gebruikt zijn op dit moment 14.114 en 14.347 kHz. Succes en veel genoegen met deze interessante nieuwe mode.

Ferry, PA0EEU

Dit artikel is ook te lezen op de web site van de V ereniging van Experimenteel RadioON derzoek(VERON), één van de twee Nederlandse verenigingen van zendamateurs. Zie URL: http://www.veron.nl/amrad/art/mt63info.htm

This is the terminal screen of Nino's MT63 program, simple and straightforward.